Η δια βίου άσκηση είναι ωφέλιμη, όταν γίνεται με μέτρο. Τα ατομικά όρια του καθενός, οι κίνδυνοι των υπερβολών στην αερόβια άσκηση. Εξηγεί η καθηγήτρια Αθλητιατρικής, Ε. Κουιδή.
Τα πολλαπλά οφέλη της σωματικής άσκησης στην καρδιαγγειακή υγεία και όχι μόνο, έχουν τεκμηριωθεί σε πλήθος μελετών και δεν αμφισβητούνται. Προϋπόθεση είναι αυτή να γίνεται με μέτρο και σύμφωνα με τα όρια του καθενός. Σε αθλητές αερόβιων αθλημάτων, όπως το τρέξιμο, η ποδηλασία και η κολύμβηση, που συνεχίζουν να ασκούνται μετά την απόσυρσή τους από την ενεργό δράση, οι υπερβολικές επιβαρύνσεις μπορεί να ενέχουν καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Η καρδιολόγος, καθηγήτρια Αθλητιατρικής στο ΤΕΦΑΑ του ΑΠΘ, Ευαγγελία Κουιδή (φωτογραφία), μιλάει στο iatronet.gr για τις καρδιαγγειακές διαταραχές σε βετεράνους αερόβιους αθλητές, με αφορμή σχετική διάλεξή της στο 1ο Συνέδριο “Καρδιολογία της Άσκησης” που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη από το Ελληνικό Κολέγιο Αθλητιατρικής σε συνδιοργάνωση με το Εργαστήριο Αθλητιατρικής ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ και την Καρδιολογική Κλινική του Γ.Ν. Καρδίτσας.
Αθροιστική επιβάρυνση και κίνδυνοι
“Η άσκηση είναι ωφέλιμη με μέτρο. Βλέπουμε ότι έχει προσαρμογές στη λειτουργία και στη μορφολογία της καρδιάς, μπορεί να βελτιώσει την συνολική υγεία, να μειώσει τη νοσηρότητα και την θνητότητα, αλλά η υπερβολική άσκηση για πολλά χρόνια, σε υψηλό φορτίο, συνοδεύεται από αλλαγές που μπορεί να εγκυμονούν κινδύνους”, επισημαίνει η κ. Κουιδή, προσθέτοντας ότι “η καμπύλη δεν είναι πάντα γραμμική, κάνει ένα U και έτσι σε πολύ υψηλές επιβαρύνσεις φαίνεται ότι υπάρχει καρδιαγγειακός κίνδυνος”.
Αθλητές αερόβιων αθλημάτων, που ξεκίνησαν να αθλούνται από την εφηβική ηλικία και αφού διένυσαν μια διαδρομή 25 ετών στον αθλητισμό συνεχίζουν να προπονούνται σε υψηλά φορτία, συμμετέχοντας π.χ. σε μαραθώνιους δρόμους, αντιμετωπίζουν δυνητικούς κινδύνους καρδιαγγειακών διαταραχών. “Η επιβάρυνση δρα αθροιστικά. Η διά βίου άσκηση σε μεγάλα φορτία, σε κάποιον που έχει ξεκινήσει από τα 15 χρόνια (young starter) μπορεί να φέρνει κάποιες διαταραχές, ακόμη και χωρίς εμφανή συμπτώματα”, σημειώνει η καθηγήτρια, και συμπληρώνει: “Μπορείς να ασκείσαι καθημερινά, είναι ωφέλιμο να το κάνεις, αλλά μέχρι ένα σημείο, χωρίς να ξεπεράσεις το όριο”.
Πόσο ευδιάκριτο είναι το όριο;
Τα όρια δεν είναι προκαθορισμένα, αλλά διαφέρουν ανάλογα με την ιδιαιτερότητα του καθενός, το γονιδιακό του προφίλ, την ηλικία, το φύλο, τα χρόνια άσκησης και άλλους παράγοντες. Όσο βρίσκονται σε ενεργή δράση μέσω κάποιου συλλόγου, οι αθλητές εξετάζονται από καρδιολόγο προκειμένου να εξασφαλίσουν το δελτίο αθλητή. Οι βετεράνοι, οι οποίοι συνεχίζουν να προπονούνται μόνοι τους και συμμετέχουν σε αγώνες αντοχής δεν είναι υποχρεωμένοι να ελέγχονται και συχνά το αμελούν.
“Τα όρια του καθενός μπορούν να φανούν στον καρδιολογικό έλεγχο με τις νέες τεχνικές. Υπάρχουν κριτήρια, με υπερηχογραφικούς δείκτες, είτε στη μορφολογία είτε στη λειτουργία της καρδιάς”, εξηγεί η κ. Κουιδή και προσθέτει: “Όταν οι διαστάσεις των κοιλοτήτων της καρδιάς φτάνουν σε σημείο να ξεφεύγουν από το φυσιολογικό, αρχίζουν να εμφανίζονται διαταραχές και στη λειτουργία. Δεν είναι ξεκάθαρο στον καθένα πού τελειώνει το φυσιολογικό και πού αρχίζει το παθολογικό, υπάρχει μια αναδιαμόρφωση με την άσκηση, αυτό που λέμε αθλητική καρδιά, αλλά όταν υπάρχουν και άλλες προϋποθέσεις, γονιδιακά προκαθορισμένοι παράγοντες σε συνδυασμό με το συνεχές στρες της άσκησης μπορούν να προκύψουν επιπλοκές”.
Οι συχνότερες διαταραχές
Η πιο συχνή επιπλοκή είναι η εμφάνιση αρρυθμιών και πιο συγκεκριμένα κολπικής μαρμαρυγής. “Βλέπουμε ότι οι βετεράνοι αθλητές που συνεχίζουν να έχουν έναν μεγάλο όγκο προπόνησης, συχνά εμφανίζουν κολπική μαρμαρυγή. Η αναδιαμόρφωση του κόλπου είναι ένας βασικός παράγοντας, αλλά και το στρες της άσκησης, η φλεγμονή και η ίνωση συμβάλει στο να εκδηλώνουν την αρρυθμία”, αναφέρει η καρδιολόγος, προσθέτοντας ότι ο αυξημένος κίνδυνος έχει καταγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία. “Βέβαια, η κολπική μαρμαρυγή δεν ενέχει κίνδυνο για τη ζωή ούτε επηρεάζει το προσδόκιμο επιβίωσης. Εφόσον εντοπιστεί αντιμετωπίζεται όπως όλες οι αρρυθμίες”, διευκρινίζει.
Μια άλλη επιπλοκή που συναντάται συχνά είναι η διάταση της αορτής, η οποία εμφανίζεται σε αρκετά υψηλά ποσοστά στους άνδρες βετεράνους αθλητές. “Έχει βρεθεί σε εργασίες να φτάνει ως και 30% το ποσοστό των βετεράνων αθλητών που έχουν μεγαλύτερη διάμετρο αορτής κι αυτό θέλει παρακολούθηση”, παρατηρεί.
Γενικά, το ανδρικό φύλο υπερέχει σε καρδιαγγειακές επιπλοκές, με τις γυναίκες να προστατεύονται περισσότερο, για λόγους που συνδέονται και με το ορμονικό τους προφίλ.
Άσκηση με μέτρο
Το μέτρο στην ένταση, στην ποσότητα και στη διάρκεια της άσκησης, σε συνδυασμό με τον συχνό καρδιολογικό έλεγχο, συμπυκνώνουν το μήνυμα της καθηγήτριας Αθλητιατρικής.
“Αθροιστικά η υπερβολή φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για επιπλοκές. Θα πρέπει να αξιολογείται σε τακτική βάση και η κατάσταση της υγείας, αλλά και της λειτουργικής ικανότητας, της φυσικής επάρκειας του βετεράνου αθλητή, για να μπορεί τόσο όσο έχει το υπόβαθρο να τα καταφέρει”, αναφέρει, διευκρινίζοντας πως ο ειδικός δεν θα συστήσει διακοπή, αλλά αλλαγές στις επιβαρύνσεις. “Η άσκηση διά βίου κάνει καλό, αλλά πρέπει να γίνεται με βάση τις οδηγίες, οι οποίες δεν είναι τυχαίο που προτείνουν μέτρια ένταση, σε έναν συνδυασμό αερόβιας και ενδυνάμωσης”, καταλήγει.
